Program dawstwa komórek jajowych

Leczenie niepłodności w ramach programu anonimowego dawstwa oocytów oznacza, że anonimowa dawczyni oddaje pobrane od niej komórki jajowe, które następnie zapładniane są nasieniem męża/partnera Pacjentki (biorczyni). Powstały zarodek przenoszony jest do macicy biorczyni, która dzięki temu ma szansę na ciążę i urodzenie dziecka.

Program dawstwa komórek przeznaczony jest dla par, które nawet przy wsparciu specjalistów medycyny rozrodu nie mają możliwości utworzenia prawidłowo rozwijających się zarodków z powodu braku komórek lub ich niskiej jakości, lub jeżeli terapia nie przynosi oczekiwanego rezultatu, a spodziewanym problemem jest jakość komórek jajowych. Powodem może być również nosicielstwo chorób genetycznych przez kobietę.

Z programu mogą skorzystać pary, w których u mężczyzny możliwe jest uzyskanie plemników zdolnych do zapłodnienia.

Zgodnie z obowiązującym prawem, leczenie niepłodności w tym dawstwo komórek jajowych, jest dostępne dla kobiet posiadających partnera, a więc do procedury mogą podejść tylko pary. Oboje partnerzy muszą wyrazić świadomą, pisemną zgodę na przeprowadzenie procedury.

Adopcja komórek jajowych i ciąża, która rozwija się w następstwie dawstwa, to jedna z wielu dróg do rodzicielstwa. Co prawda dziecko nie będzie biologicznie spokrewnione z kobietą, która je urodzi, jednak będzie spokrewnione z ojcem i rodziną po stronie ojca. Poza kwestią pokrewieństwa, wszystkie pozostałe aspekty prawne i społeczne dotyczące rodziny i więzi z dzieckiem, następują w naturalny sposób, bowiem zgodnie z obowiązującym prawem matką jest ta kobieta, która urodziła. Kobieta i mężczyzna doświadczają rozwijającej się ciąży, pierwszych ruchów dziecka, obserwują jego rozwój na kolejnych badaniach USG i wraz z dalszą rodziną oczekują na narodziny. Noworodek przychodzi na świat w otoczeniu, w którym spędzi swoje życie, a wszyscy członkowie rodziny przeżywają związane z tym role.

W zależności od dostępności i preferencji pary, komórki do programu dawstwa prowadzonego w nOvum pochodzą:

• od Pacjentek nOvum, które oddały nadmiar swoich niewykorzystanych komórek jajowych, na rzecz innej anonimowej pary Pacjentów;
• z banków komórek rozrodczych, gdzie kandydatkami na dawczynie zostają młode kobiety, które po spełnieniu wymagań zdrowotnych zostały zakwalifikowane do dawstwa.

Obecnie, najczęściej wykorzystywane są komórki jajowe poddane wcześniej kriokonserwacji.

Tak. Czas przechowywania komórek jajowych nie wpływa na ich żywotność i potencjał rozwojowy.

Ustawa o leczeniu niepłodności z 25 czerwca 2015 r. nie wymienia medycznych kryteriów kwalifikujących parę do skorzystania z dawstwa komórek. Decyzja o podejściu do procedury jest podejmowana razem z lekarzem na podstawie wywiadu medycznego, zwykle po wyczerpaniu lub/i wykluczeniu innych dostępnych metod leczenia niepłodności. Lekarz ustala i potwierdza medyczną zasadność zakwalifikowania pary do programu. W nOvum, przed przystąpieniem do procedury, para jest zobligowana do odbycia kwalifikacji u psychologa nOvum, który na podstawie rozmów z obojgiem partnerów potwierdza ich gotowość do tego rodzaju terapii.

Tak, to jest możliwe. W takiej sytuacji należy umówić się na tzw. wizytę wstępną do jednego z lekarzy zajmujących się leczeniem niepłodności. Podczas wizyty lekarz przeprowadza wywiad, analizuje dotychczasową historię leczenia, zleca niezbędne badania i na tej podstawie kwalifikuje (pod względem medycznym) parę do rozpoczęcia procedury.

Jeśli jesteście Państwo naszymi Pacjentami, wyczerpaliście inne możliwości leczenia i doszliście do wniosku, że program z wykorzystaniem komórek jajowych pochodzących z dawstwa jest Państwa drogą do powiększenia rodziny, prosimy omówić tę decyzję ze swoim lekarzem prowadzącym. Lekarz wyjaśni kolejne kroki procesu i etapy procedury.

Tak. Jeśli od tej samej dawczyni przechowujemy więcej komórek niż zdecydowaliście Państwo wykorzystać podczas jednej procedury, istnieje możliwość zarezerwowania ich dla siebie. Konieczne jest podpisanie umowy rezerwacyjnej z nOvum na wybrany okres: rok, dwa lub trzy lata. Przez ten czas będziecie Państwo zobowiązani do ponoszenia kosztów przechowywania zarezerwowanych komórek. Trzeba jednak podkreślić, że zgodnie z prawem:

• dawczyni w każdym momencie przechowywania komórek jajowych ma prawo do wycofania zgody na ich dawstwo, co uniemożliwi użycie komórek do zapłodnienia;
• w Polsce prawo stanowi o ograniczeniu liczby dzieci urodzonych od jednej dawczyni do 10, co trzeba brać pod uwagę decydując się na czas trwania rezerwacji.

Zgodnie z polskim prawem, matką dziecka jest kobieta, która je urodziła, a ojcem jest jej mąż lub zadeklarowany partner.

Zgodnie z zapisami Ustawy o leczeniu niepłodności z 25 czerwca 2015 r. doboru komórek jajowych dla biorczyni dokonuje lekarz w oparciu o podobieństwo fenotypowe (zestaw cech wyglądu takich jak kolor oczu, kolor włosów, budowa ciała oraz grupa krwi), wywiad medyczny biorczyni i dawczyni. Dla biorczyni, żadne inne dane dawczyni niż cechy wyglądu i zgodność grup krwi nie są dostępne.

Nie. Wszelkie informacje na ten temat są poufne.

Nie. Adopcja komórek rozrodczych w Polsce jest całkowicie anonimowa. W momencie zrzeczenia się oocytów, dawczyni zrzeka się wszelkich praw do jakichkolwiek informacji na temat dalszych losów oocytów i przebiegu ewentualnych procedur – jest to uregulowane Ustawą o leczeniu niepłodności z 25 czerwca 2015 r.

Ta kwestia jest nieco skomplikowana, ponieważ zgodnie z Ustawą o leczeniu niepłodności z 25 czerwca 2015 r., dawczyni ma prawo wycofać zgodę na przekazanie komórek do dawstwa do momentu rozpoczęcia procedury, tj. zapłodnienia komórek. W związku z tym, nawet w przypadku podpisania dokumentów i rozpoczęcia przygotowania do procedury, może okazać się, że przed zapłodnieniem komórek lub w trakcie trwania umowy rezerwacyjnej na pozostałe oocyty, zgoda zostanie wycofana. Prawdopodobieństwo takiej sytuacji jest nikłe, ponieważ jednak prawo dopuszcza taką możliwość, trzeba być na taką ewentualność przygotowanym. W Polsce prawo stanowi o ograniczeniu liczby dzieci urodzonych w wyniku dawstwa pochodzącego od jednej kobiety do 10.

Dawstwo inne niż partnerskie w Polsce jest całkowicie anonimowe – zarówno dla dawczyni komórek jak i biorczyni. W momencie zrzeczenia się oocytów, dawczyni zrzeka się wszelkich praw do jakichkolwiek informacji na temat ich dalszych losów i przebiegu ewentualnych procedur. Jest to uregulowane Ustawą o leczeniu niepłodności z 25 czerwca 2015 r. Również biorczyni, nie pozna żadnych danych, które pozwoliłyby na zidentyfikowanie dawczyni lub nawiązanie kontaktu.

Jednak – zgodnie z zapisami wspomnianej ustawy:

• dziecko urodzone w wyniku dawstwa po ukończeniu 18-tego roku życia może wnioskować o udostępnienie części danych umieszczonych w RDKRiZ tj. roku i miejsca urodzenia dawczyni oraz informacji na temat stanu jej zdrowia (mowa tu o wynikach badań lekarskich i laboratoryjnych, które znajdują się w rejestrze);
• opiekun prawny dziecka, do czasu uzyskania przez nie pełnoletności, ma prawo zapoznać się z informacjami dotyczącymi stanu zdrowia dawczyni wynikami badań lekarskich i laboratoryjnych, które znajdują się w rejestrze, pod warunkiem, że te informacje mogą przyczynić się do uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia dziecka. Opiekun prawny musi zawrzeć we wniosku kierowanym do Ministra Zdrowia opis stanu zdrowia dziecka urodzonego w wyniku procedury medycznie wspomaganej prokreacji oraz wskazania do zapoznania się z danymi dawczyni. Opis stanu zdrowia dziecka musi być potwierdzony przez lekarza prowadzącego leczenie dziecka.

Dane, o których mowa powyżej udostępniane są wyłącznie przez Ministerstwo Zdrowia na wniosek zainteresowanego.

Procedurę doboru anonimowej dawczyni rozpoczynamy po dopełnieniu wszystkich formalności przez parę, tj. po kwalifikacji medycznej, kwalifikacji psychologicznej, podpisaniu kompletu wymaganych dokumentów, w tym umów i po dokonaniu wpłaty na poczet koordynacji i pozyskania oocytów. Po uruchomieniu procedury przedstawiamy Pacjentom optymalną propozycję tj. dawczynię o fenotypie możliwie odpowiadającym biorczyni.

Możliwe dawczynie to:

• Pacjentki nOvum, które są w trakcie stymulacji i są gotowe do oddania anonimowej parze części pobranych oocytów;
• Pacjentki nOvum, które zakończyły już leczenie i chciałyby przekazać przechowywane oocyty anonimowej biorczyni;
• dawczynie, które po procesie kwalifikacji zdeponowały swój materiał genetyczny w międzynarodowych bankach komórek.

Czas oczekiwania na komórki zależy od dostępności komórek pochodzących od dawczyni spełniającej wymagania podobieństwa fenotypowego i wynosi średnio od 2 do 6 miesięcy.

Nie. Podobnie jak w przypadku innych procedur medycyny wspomaganego rozrodu, para nie musi być małżeństwem.

Pełna dokumentacja medyczna procedury przechowywana jest w Ośrodku Medycznie Wspomaganej Prokreacji (OMWP), w tym przypadku nOvum, przez czas określony prawem (aktualnie 90 lat) i objęta jest tajemnicą lekarską. Dodatkowo, zgodnie z Ustawą o leczeniu niepłodności z 25 czerwca 2015 r. dane dotyczące dawstwa innego niż partnerskie muszą być przekazywane do Rejestru Dawców Komórek Rozrodczych i Zarodków (RDKRiZ), prowadzonego przez Ministerstwo Zdrowia (MZ). Ośrodek prowadzący procedurę dawstwa zobowiązany jest umieścić w rejestrze:

• następujące i tylko te dane dawczyni oocytów: PESEL lub w przypadku jego braku ID składające się z daty urodzenia, numeru dokumentu tożsamości oraz dwuliterowego symbolu kraju jego wydania, miejsce urodzenia, grupę krwi, dane fenotypowe (pochodzenie etniczne, rasa, wzrost, waga, kolor oczu, kolor i struktura włosów, typ budowy ciała) oraz wyniki badań (np. badania w kierunku chorób infekcyjnych, badania genetyczne, jeśli są dostępne itp.);
• następujące i tylko te dane biorczyni (dane jej partnera nie są przekazywane): PESEL lub w przypadku jego braku imię i nazwisko, ID składające się z daty urodzenia, numeru dokumentu tożsamości oraz dwuliterowego symbolu kraju jego wydania, dane dotyczące wyrażonych zgód oraz opis przeprowadzonej procedury;
• datę transferu oraz liczbę podanych zarodków;
• informację o uzyskaniu ciąży i jej przebiegu;
• po urodzeniu dziecka uzupełniane są dane dotyczące porodu w tym: data porodu, płeć i stan zdrowia dziecka w chwili narodzin.

Dane przechowywane są w RDKRiZ a ich administratorem jest Ministerstwo Zdrowia. Dostęp do nich mają tylko osoby upoważnione.